De specifieke chemische samenstelling van lithium maakt de grondstof erg geschikt om als energiebron te dienen. Lithium bestaat in verschillende vormen naargelang de fase in het productieproces en de aard van de toepassingen. Lithiumcarbonaat is veruit de meest voorkomende variant en wordt gebruikt bij de productie van aluminium, glas en keramiek, maar ook als geneesmiddel. Het is eveneens de basisgrondstof voor lithiumhydroxide dat als elektrolyt in batterijen voor elektrische en hybride voertuigen dient en ook als hoogwaardig smeermiddel wordt toegepast. Butyl-lithium is een grondstof voor de productie van synthetisch rubber en bepaalde chemicaliën voor de landbouw. Het metaal wordt ook gebruikt in legeringen die onder meer in de lucht- en ruimtevaartsector worden ingezet.

Lithiumcarbonaat is niet schaars, maar er zijn slechts weinig plaatsen waar het op een economisch rendabele manier kan worden ontgonnen. De lithiumproductie concentreert zich in de zogenoemde lithium-triangel (Argentinië, Bolivië en Chili), de Verenigde Staten, Australië en China. Het overgrote deel van de mondiale lithiumreserves bevindt zich in zout water (pekel). Lithium wordt uit pekel gewonnen door dit zout water in grote bassins te pompen en te laten verdampen tot de zoutoplossing en lithium volledig van elkaar gescheiden zijn. Een andere productiemethode waarbij lithium uit erts wordt gewonnen, is een stuk duurder. Australië is de grootste producent van lithium uit gesteentes. China herbergt de meeste fabrikanten van batterijen voor hybride en elektrische voertuigen. Daar bevinden zich ook de meeste verwerkingsinstallaties die lithium omzetten naar de vorm die in batterijen worden gebruikt. Zuid-Korea profileert zich de voorbije jaren eveneens steeds meer als een belangrijke batterijenproducent.

De verschillende verschijningsvormen van lithium maken dat er ook verschillende prijzen zijn. Hoe puurder, hoe hoger de prijs. Lithiumhydroxide en butyl-lithium zijn duurder dan lithiumcarbonaat. De sterke prijsstijgingen van de voorbije jaren trokken met name in China ook producenten aan met een hogere kostenstructuur. Als gevolg van de prijsdalingen waren verschillende nieuwkomers door liquiditeitsproblemen genoodzaakt een deel van hun voorraden te verkopen. Ook dit jaar zal de Chinese export van lithiumhydroxide verder toenemen. JP Morgan mikt voor 2018 op een aanbodoverschot van 29000 ton. Aan de vraagzijde verloopt de doorbraak van elektrische voertuigen trager dan verwacht, waardoor de wereldwijde lithiummarkt uit balans is. Maar het gaat om tijdelijke en geen structurele factoren. We beschouwen de correctie als een gezonde terugval nadat de lithiumprijs de voorbije jaren erg hard gestegen was.

Aanbodconcentratie
De mondiale lithiummarkt wordt gedomineerd door vier bedrijven, die samen 80 procent van het aanbod controleren. Het Amerikaanse Albemarle heeft samen met zijn dochterbedrijven een wereldmarktaandeel van ongeveer een derde en produceert lithium in Chili (Salar de Atacama) en Nevada. Albemarle bezit ook 49 procent van het Australische Talison via een joint-venture met het Chinese Tianqi, dat zelf 16 procent van het mondiale aanbod voor zijn rekening neemt. Het bedrijf is daarnaast nog een van de grootste spelers ter wereld in brandvertragers en ook een belangrijke toeleverancier aan olieraffinaderijen en chemiebedrijven. Sociedad Quimica y Minera (SQM) uit Chili is een chemie- en mijnbedrijf met een aandeel van 20 procent in de mondiale lithiumproductie. De groep is vooral actief in de Atacama-regio. Dit zoutmeer bevat naar schatting 30 procent van de op dit moment bekende lithiumreserves. SQM is ook een belangrijke producent van jodium.

Het Amerikaanse Livent is de nummer vier met een marktaandeel van 10 procent. Livent omvat de lithiumactiviteiten die vorig jaar werden afgesplitst van het Amerikaanse agrarische bedrijf FMC Corp. Livent is een zogenaamde pure play die zich op lithium concentreert en het hoogste marktsegment wil bedienen (producten met een hoge zuiverheidsgraad). Het bedrijf is actief in Argentinië, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, India en China. De kostenstructuur behoort net als die van Albemarle tot de laagste binnen de lithiumsector. Livent breidt dit jaar uit in China en zal de productie verdubbelen naar 20.000 ton. Dit zal de totale output van de groep in 2020 op 30.000 ton brengen, twee keer zo hoog als in 2017. Livent heeft de ambitie om de output tegen 2025 verder op te trekken naar 55.000 ton. Het is de bedoeling om de uitbreidingen volledig met eigen kasstromen te financieren. De meeste producenten sluiten contracten op lange termijn met hun afnemers om aanbod en verwachte vraag optimaal op elkaar af te stemmen. De prijs wordt daarbij in de regel jaarlijks herzien.

Hoge volatiliteit
Albemarle en SQM, op Amerikaanse beurzen genoteerd met de tickers ALB en SQM, zagen hun beurskoers vorig jaar met een kwart dalen. Ook Livent (ticker LTHM) noteert nu ruim onder de introductiekoers van 17 dollar per aandeel. Het zal volatiel blijven. Uitbreidingsplannen bij de aanbieders zorgen op korte termijn voor een negatief sentiment, maar het is nog lang niet zeker dat alle plannen gerealiseerd zullen worden. Naast de mogelijke operationele tegenslagen zijn er ook politieke risico’s in met name Argentinië, Chili en China. In Chili eist de overheid een steeds groter deel op van de opbrengsten uit lithiumwinning. Lithiumproducenten moeten er hogere royalties betalen. Albemarle zoekt daarom actief naar expansiemogelijkheden buiten Chili. In Argentinië is het dan weer erg lastig om de nodige vergunningen te bekomen. In China kan de handelsoorlog roet in het eten gooien van Amerikaanse bedrijven die er willen uitbreiden. Op langere termijn zijn we wel positief gestemd over de prijsontwikkeling van lithium en de gerelateerde aandelen. Lagere prijzen zullen automatisch voor een rationalisatie zorgen aan de aanbodzijde, terwijl de vraag naar lithium zal blijven toenemen door de toenemende behoefte aan energieopslag.